Bio-begripsontwikkeling
Grip op begrip?
Vermogen zien we graag groeien. In financiële zin, maar ook als het gaat om power en energie. Ook bij leerlingen is ontwikkeling van het begripsvermogen altijd welkom. Hopelijk een eerste stap op weg naar diep conceptueel inzicht en hogere-orde-denken.
The sky is the limit!
Ook bij biologie is er veel aandacht voor begripsontwikkeling. Terecht, want biologie is een talig vak waarbij leerlingen een behoorlijke bio-woordenschat onder de knie moeten krijgen. Een woordenschat die volgens sommigen net zo groot is als de woordenschat waarmee je een nieuwe taal in basis wilt leren.
Docenten zien dat leerlingen vaak problemen hebben met taalvaardigheid. Vooral met leesvaardigheid en tekstbegrip. En leerlingen zeggen last te hebben van een te kleine woordenschat. Helaas zijn deze zaken sterk met elkaar verbonden: een grotere woordenschat zorgt namelijk voor meer tekstbegrip.
Kenners geven aan dat een leerling een begrip wel 7 tot 15 keer moet tegenkomen, voor het een plek krijgt in het langetermijngeheugen en verknoopt raakt met andere cognitieve netwerken. Tijd om even stil te staan bij wat SYMBIOSE als methode in de basis doet om begripsontwikkeling zo goed mogelijk te ondersteunen. We lopen door SYMBIOSE heen.
- We benoemen de te leren begrippen en concepten in de leerdoelen bij de start van elke paragraaf.
- De begrippen staan opvallend gedrukt in de tekst.
- De begrippen worden waar mogelijk hergebruikt in de afbeeldingen en de bijschriften bij de illustraties.
- De diagnostische vragen in de theorie activeren vaak eerder geleerde begrippen en concepten.
- Een hoofdstuk sluit altijd af met een leerbare begrippenlijst met heldere korte omschrijvingen.
- Uiteraard komen de kernbegrippen terug in de
DIY-minisamenvattingen waar elk hoofdstuk mee afsluit. - De relevante begrippen worden ook bevraagd in de verwerkingsopdrachten na elke paragraaf.
- Begrippen komen terug in de online begrippentrainer (begrip, uitleg, beeld en contextzin). Ideaal voor spaced learning. Daarover meer in een volgend bioblog.
- De zelftest in het online leerplatform steekt vooral in op het
K-kennisniveau. Dus meer kennis en reproductie dan toepassing en inzicht. Een check op ‘heb ik begrepen waar het over gaat’ met directe feedback en advies op kennis die nog onvoldoende
aanwezig is.
Afijn, heel veel begripsvoller kunnen we SYMBIOSE bijna niet maken, want hier stuiten we op een natuurlijke grens. Wij maken namelijk ‘maar’ een methode. Het is de docent die er – samen met de leerlingen – onderwijs van moet maken. Vooral door er samen mee aan de slag te gaan. Want voor het realiseren van ‘diep’ conceptueel inzicht en hogere-orde-denken is interactie tussen leraar en leerling vereist. Met als hoogste prijs dat het kunnen toepassen van begrippen mogelijkheden opent om functioneler aan leefwereldcontexten deel te nemen.*
En dat onderstreept maar weer eens het belang van interactie tussen leraar en leerlingen en leerlingen onderling. Want dat inzicht staat denk ik wel als een paal boven water: leren is vooral een sociaal gebeuren.
John Arnold, uitgever SYMBIOSE
* Citaat uit Bouwstenen voor begripsontwikkeling in het biologieonderwijs, Kerst Boersma, NIBI Utrecht 2016
SYMBIOSE en het leren van begrippen in het kort
- Begripsvorming kost tijd: begrippen krijgen in SYMBIOSE regelmatig en planmatig aandacht.
- De leerbaarheid van begrippen staat voorop.
- De digitale begrippentrainer is een middel (en geen doel) om efficiënt te leren.
- Nadruk op ecologie en de eigen leefwereld zorgt voor extra verbinding en meer begrip.
